با وعده بازگشت به برجام نفت به کدام سمت میرود؟
تعداد بازدید : 1
ایران، نفت و روزگار پساترامپ
بایدن بهعنوان معاون رئیسجمهوری وقت آمریکا در زمان امضای توافق برجام، از حامیان این توافق بود و پس از خروج دونالد ترامپ از توافق، ایده ترامپ برای «رسیدن به توافق بهتر» را توهم خواند
با روی کار آمدن «بایدن» در انتخابات ریاستجمهوری آمریکا،گمانهزنیهای بسیاری درباره لغو تحریمها، بازگشت آمریکا به «برجام» و بهبود شرایط اقتصادی کشور مطرح شده؛ موضوعی که حتی بار روانی آن منتج به کاهش نسبی قیمتها در بازار ارز شد. به گزارش شانا در مقابل، دیدگاه رایج دیگری وجود دارد مبنی بر اینکه حضور بایدن اگر کار را برای ایران سختتر نکند، آسانتر هم نمیکند؛ همان مثل معروف که «سگ زرد، برادر شغال است». درست و غلط این گمانهزنیها تنها با گذشت زمان مشخص میشود اما میتوان با در نظر گرفتن عملکرد ترامپ و مرور دیدگاههای بایدن، برآوردهای مختلفی از روزگار پس از «ترامپ» داشت. جو بایدن بهعنوان معاون رئیسجمهوری وقت آمریکا در زمان امضای توافق برجام، از حامیان این توافق بود و پس از خروج دونالد ترامپ از توافق، ایده ترامپ برای «رسیدن به توافق بهتر» را توهم خواند و گفت: «برای رسیدن به برجام چند سال فشار تحریم، دیپلماسی دقیق و حمایت جامعه جهانی صرف شده است.» بایدن در مدت نامزدی خود برای ریاستجمهوری، موضوع بازگشت به برجام را بارها مورد اشاره قرار داده است و حتی در این باره طی یادداشتی در شبکه سیانان نوشت: «اگر ایران به اجرای کامل تعهدهای خود در قبال توافق هستهای (برجام) بازگردد، آمریکا نیز بهعنوان نقطه آغاز مذاکرات به توافق بازمیگردد.»
چالشهای پیش روی بایدن
با فرض اینکه قصد بایدن برای بازگشت آمریکا به برجام جدی باشد، آیا مسیر احیای این توافق، مسیر همواری است؟ باید گفت حداقل در کوتاهمدت نمیتوان چنین انتظاری داشت. کارشناسان حوزه بینالملل و سیاست خارجی کشور معتقدند در چنین شرایطی، ایران باید دیپلماسی عمومی خود را دقیق، محتاطانه و با درنظرگرفتن همه جوانب پیش ببرد. ایران اگرچه به دلیل ترک میز برجام از سوی آمریکا دست بالا را دارد اما از سوی دیگر، رئیسجمهوری آمریکا هم دیگر آن ترامپ یاغی که شعار «اول آمریکا» سر دهد و با دنیا سر ناسازگاری داشته باشد، نیست و این موضوع میتواند به آمریکا در ایجاد اجماع جهانی برای اتخاذ هر تصمیمی کمک کند. در چنین شرایطی توجه کافی دستگاه یا دستگاههای تصمیمگیر کشور به اهمیت لغو تحریمها برای التیام زخمهای اقتصادی ضروری است. لغو تحریمها یا حتی ارائه معافیت برای صادرات نفت در گام نخست، میتواند روزنهای برای افزایش درآمدهای ارزی و تداوم جو روانی بازار در مسیر کاهش قیمتها باشد. اما با فرض ایجاد گشایشهایی در صادرات نفت، آیا ایران میتواند به سرعت و به آسانی به بازار نفت بازگردد؟ اگرچه شرکت ملی نفت ایران با تمهیدات خود، این آمادگی را دارد که همانند دوره پیش، در مدت زمان کوتاهی تولید را به حداکثر برساند اما همه چیز در گرو عرضه نیست؛ وجود مازاد نفت از یک سو و کمبود تقاضا در بازار که طی ماههای اخیر بهویژه متأثر از رکود اقتصادی ناشی از کرونا شکنندهتر شده، مؤلفههای تعیینکنندهای به شمار میروند. اوپک که چهار سال پیش با روی کار آمدن ترامپ و مدنظر قراردادن برنامههای وی برای افزایش سهم تولیدکنندگان نفت خام آمریکا، از تغییر توازن قدرت در بازار نفت نگران بود، امروز هم با توجه به پیشبینیهایی که از سیاستهای متفاوت بایدن در قبال کشورهای عربی، روسیه، ایران و ونزوئلا مطرح میشود، دلنگران است. این نکته را هم باید در نظر داشت که بازگرداندن تولید نفت ایران به شرایط عادی، افزون بر مصائب فنی و عملیاتی، به اعتبارات قابل توجهی نیاز دارد.
دکتر حسن روحانی، رئیسجمهوری درباره بازگشت ظرفیت تولید نفت ایران در دوره قبلی تحریم میگوید: «وقتی نفت استخراج نمیشود، پس از مدتی به خط کردن آن هزینه برمیدارد؛ پس از رفع تحریمها بسیاری از چاههای نفت کشور نیاز به ترمیم و آمادهسازی داشت و اواخر سال ۹۴، ۸۰۰ میلیون دلار هزینهترمیم و راهاندازی این چاهها شد.» خلاصه مطلب اینکه اگر قرار به بازگشت نفت ایران به بازار باشد، وزارت نفت راه سختی پیش رو دارد. برخی رسانهها میگویند ترامپ برای اینکه لغو تحریمها علیه ایران را غیرممکن کند، در مدت زمان باقیمانده سیلابی از تحریمهای جدید را در دستور کار قرار میدهد؛ موضوعی که بیژن زنگنه، وزیر نفت در واکنش به آن میگوید: «دیگر چیزی نمانده که تحریم کنند.» ترامپ نه تنها در ایران که در دنیا چهره محبوبی نیست؛ او در حالی به ریاستجمهوری آمریکا رسید که آشکارا معترف بود به الزامهای آبوهوایی اهمیت نمیدهد. گرمایش زمین را ساختهوپرداخته چینیها میدانست، توربینهای بادی را فاجعه مینامید و مانند دیگر جمهوریخواهان معتقد بود الزامهای زیستمحیطی نباید بر استقلال انرژی و امنیت اقتصادی آمریکا اثرگذار باشد.